De woningbouwopgave in Overijssel is groot en urgent. De provincie wil tot en met 2035 tienduizenden nieuwe woningen realiseren, verspreid over steden en dorpen. Maar bouwen is complex: planningen vertragen of projecten lopen vast door onder meer personele tekorten, stikstofregels, onrendabele toppen (financiële tekorten) en netcongestie. Om grip te krijgen op deze uitdagingen, is de Publiek-Private Monitor ontwikkeld. Dit digitale systeem biedt gedeeld inzicht in de voortgang van woningbouwprojecten en maakt knelpunten zichtbaar.
‘De monitor is geen doel op zich, maar een middel om samenwerking te organiseren en versnelling mogelijk te maken’, aldus Thijs Elderink, strateeg wonen bij de provincie Overijssel. Het idee ontstond vanuit de praktijk. ‘In Deventer werken markt, corporaties en gemeente al jaren samen. Zij gebruiken samen een lokaal publiek-privaat monitoringsysteem. De provincie heeft dit voorbeeld gevolgd en het systeem provinciaal aanbesteed. Sinds september vorig jaar is het beschikbaar voor alle Overijsselse gemeenten.’
Lokale samenwerking als fundament
De monitor werkt alleen als iedereen bereid is om data en dilemma’s te delen, weet Evert van Kooten, voorzitter van het Platform Wonen Deventer. Hij benadrukt dat de deelnemende bedrijven en organisaties een sleutelrol spelen. ‘Zonder productie is er geen continuïteit voor onze bedrijven. Als wij niet bouwen, voelen wij direct de gevolgen. Daarom is het essentieel dat we samen met gemeenten en corporaties realistische planningen maken.’
In Deventer is het platform ontstaan door initiatief vanuit de markt. De productie van 250 tot 300 woningen per jaar ging de laatste vier jaar naar het stabiele niveau van jaarlijks 450 tot 550 woningen, maar de ambitie ligt op 700 woningen per jaar. ‘Dat vraagt om verdere verhoging van de capaciteit’, geeft Van Kooten aan. ‘Dat lukt niet per se met meer mensen, maar wel met slimmere samenwerking.’
Door de monitor ontstaat een gedeeld beeld van knelpunten en kansen”
Onafhankelijk voorzitter van de Brede Bouwcoalitie Overijssel Els Birkenhäger ziet lokale samenwerking als het begin én het eindpunt van de opgave. ‘Daar moet het gebeuren, met de verbinding tussen lokale platforms, bouwberaden, bestuurlijke overleggen en de Brede Bouwcoalitie. Deze coalitie is de Overijsselse versnellingstafel en bestaat uit marktpartijen, woningcorporaties en gemeenten. Ook de provincie en het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening zitten aan tafel. Door de monitor ontstaat een gedeeld beeld van knelpunten en kansen. Dat helpt om onderwerpen als regelgeving, capaciteit en investeringen gezamenlijk op te pakken.’
Van knelpunt naar kans
De monitor maakt niet alleen inzichtelijk waar het misgaat, maar ook waar kansen liggen. Zo werd in Deventer via het Domiportal zichtbaar dat er veel hoogbouw in dezelfde prijsklasse gepland stond. Dat leidde tot een goed gesprek en enkele aanpassingen. ‘Het systeem helpt om vroegtijdig te signaleren en bij te sturen’, zegt Elderink. ‘Dat is cruciaal in een markt die snel verandert.’
Ook op provinciaal niveau biedt het monitoringsysteem voordelen. ‘We hebben als provincie zo’n 30 miljoen beschikbaar voor investeringen’, vertelt Elderink. ‘Dat geld kunnen we nu gerichter investeren, omdat we beter weten waar het echt vastloopt. Stikstof blijkt bijvoorbeeld slechts bij 7 tot 23% van de projecten een potentieel knelpunt. Dat relativeert de discussie en helpt om prioriteiten te stellen.’
Samenwerken is geen bijzaak
De noodzaak van structurele samenwerking is evident. ‘Het is geen extra taak, maar onderdeel van het werk’, stelt Birkenhäger. ‘Of eigenlijk: dit ís je werk. Samenwerking moet een manier van werken worden. Ik zie het als een ritssluiting binnen en tussen organisaties.’ Van Kooten vult aan: ‘Het systeem werkt alleen als bedrijven bereid zijn om tijd en mensen beschikbaar te stellen voor het algemeen belang. Dat vraagt om een mentaliteitsverandering. Je moet elkaar durven aanspreken, afspraken nakomen en samen verantwoordelijkheid nemen.’
Samenwerking moet een manier van werken worden. Ik zie het als een ritssluiting binnen en tussen organisaties”
Keuzes durven maken
De monitor is een belangrijk beginpunt. De echte uitdaging ligt in het maken van keuzes op regionaal en provinciaal niveau. ‘Mijn droom is dat we keuzes durven maken’, zegt Birkenhäger. ‘Waar het goed gaat, moeten we doorpakken. Waar het niet lukt, moeten we samen zoeken naar oplossingen. Dat vraagt om het loslaten van lokale belangen als dat nodig is.’
Van Kooten ziet ook een bredere maatschappelijke rol voor de woningbouwopgave. ‘Elke woning die we bouwen draagt bij aan een sociale oplossing. Denk aan het binden van jong talent aan de stad, het versterken van de arbeidsmarkt en het creëren van vitale wijken. Woningbouw is een middel, geen doel.’ Elderink beaamt dat: ‘We bouwen niet alleen woningen, we bouwen aan een stad of dorp. Met werkgelegenheid, cultureel aanbod en leefbaarheid. De monitor helpt ons om daarover met elkaar het gesprek te voeren, op basis van feiten.’
Dit artikel is gesponsord door Provincie Overijssel.
