Gentrificatie: afwachten of actie?

Gentrificatie: afwachten of actie?
Lieske van Pelt, assetmanager retail bij CBRE GI

Elke stad heeft zo'n buurt: een klassiek geval uit de wederopbouwperiode. Lagere inkomens,  simpele bouwstijlen en een ingetogen openbaar gebied. Ellenlange straten met eenzijdig en laagwaardig winkelaanbod waar de veiligheid te wensen overlaat. Iedereen ruikt de potentie: dichtbij de stad, ruim opgezet en een goede connectie met het OV. Toch komen de middeninkomens, jonge gezinnen, dinky's en ook de betere winkels niet. Wachten we op elkaar of slaan we de handen ineen?

Gentrificatie zorgt voor gevarieerdere wijken. Mensen met een hoger inkomen worden aangetrokken door de ligging, de karakteristieke uitstraling en zeker niet in de laatste plaats door de betaalbaarheid van de woningen. Het begint vaak met de komst van creatieven met een alternatieve levensstijl en een relatief laag inkomen. Zij zijn vaak de kwartiermakers die de wijk aantrekkelijker maken voor de middenklasse. De komst van de middenklasse zorgt er daarna voor dat nieuwe winkels en restaurants worden geopend wat de waarde van de wijk verder verhoogt. En dat hoeft zeker niet ten koste te gaan van de huidige bewoners.

Kijk naar Rhapsody in de Kolenkitbuurt in Amsterdam, ooit een van de slechtste wijken in de stad. Door verantwoordelijkheid te nemen én door samenwerking is er draagvlak en ruimte gekomen voor nieuwe en andere voorzieningen in de buurt: horeca en nieuwe winkels voor dagelijkse behoeften, een openbare binnentuin als ontmoetingsplek voor de hele buurt, een logeerhuis en community managers die wonen in het gebied.

Hoewel de druk op de woningmarkt de organische groei van dit type wijken heeft versneld, blijft het een langzaam proces. Dat is jammer, want gentrificatie is niet alleen goed voor de wijk, maar ook hard nodig vanwege de verdichtingsopgave van onze steden. De komende jaren verhuizen naar verwachting zo’n 80.000 mensen naar Utrecht, en die stad wordt echt niet groter. Investeren in deze wijken vereist meer betrokkenheid, geduld, en lef. Het is een heel ander speelveld dan een ‘leeg’ plot waarin een wijk wordt opgetrokken. Ook zijn commerciële partijen niet erg gewillig om als first mover in dergelijke wijken te investeren, uit angst voor het uitblijven van de noodzakelijke gentrificatie. Dit creëert een kip-ei probleem dat alleen door samenwerking doorbroken kan worden.

Gezien het publieke belang ligt het voor de hand dat gemeenten een leidende rol spelen, maar de echte sleutel is samenwerking. Woningcorporaties, ontwikkelaars, retailers, beleggers en niet in de laatste plaats de bewoners, transformeren uiteindelijk samen een wijk. De gemeente zal moeten zorgen voor duidelijke en aantrekkelijke kaders met oog voor het publieke belang. Zij kunnen bijvoorbeeld het winkelaanbod terugbrengen, incentives of voorrang geven aan wie in de wijk wil ontwikkelen en forse investeringen doen in de publieke ruimte. Met elkaar versnellen we gentrificatie. Dan wordt zo’n wijk voor iedereen beter én geven we antwoord op de verdichtingsopgave van onze steden.

Dus zeg het maar: laten we het op zijn beloop en wachten we af, of komen we in actie?

Lieske van Pelt, asset manager Retail bij CBRE Global Investors, is één van drie finalisten voor de funda in business/Vastgoedmarkt Young Talent Award 2019. Lezers en bezoekers van de website kunnen hun stem uitbrengen op een van de finalisten. Lees hun profielen. De finale vindt plaats op donderdag 6 juni om 10.30 uur op de stand van Vastgoedmarkt/Transformatieplein tijdens de vastgoedbeurs Provada in de RAI Amsterdam. Na het juryberaad vindt de feestelijke uitreiking meteen plaats op de stand van sponsor funda in business.