Robert Tans mag op kosten van de baas dromen. Ik pak weleens een vergezicht om te dromen over die stad van overmorgen, zegt hij daags voor het Transformatiecongres van de gemeente Rotterdam. ‘Mijn team Economische Ontwikkeling houdt zich bezig met de economie van vandaag en morgen, maar we kijken ook naar de economie van over-over-morgen. We proberen die stip aan de horizon nog een paar stappen verder te leggen. Onze opdracht is om met die kennis ondernemers, daar waar mogelijk te helpen en ze voor te bereiden op die nieuwe economie. We maken het mogelijk dat je in Rotterdam kan ondernemen in die nieuwe economie. We zorgen ervoor dat ons innovatie ecosysteem goed op orde is.’
Wat corona heeft versneld is dat de digitalisering een nog prominentere plaats heeft gekregen aan de bestuurstafels. ‘Die transitie van de economie zal daardoor sneller en dieper gaan’, zegt Tans. ‘Die digitalisering loopt als een rode draad door alles heen, maar daarbij komt ook nog eens dat we naar een energieneutrale wereld gaan die ook nog eens circulair moet zijn. We snappen dat ondernemers en hun bedrijven dat best moeilijk vinden omdat te begrijpen. Daarvoor helpen we ze.’
Rotterdam zoekt naar de nieuwe Coolblue of Mendix
Een van die programma’s die Tans in zijn ‘gereedschapskist’ heeft, is Up! Rotterdam. Het helpt als het ware bij de zoektocht naar een nieuwe Coolblue of Mendix. De twee Rotterdamse bedrijven groeiden in krap twee decennia uit van een startup in een studentenkamer tot grote ondernemingen in de digitale wereld. Tans: ‘We willen in Rotterdam niet alleen meelopen, maar ook koploper zijn. Met het programma Up!Rotterdam helpen we start- en scale-ups door te groeien naar die nieuwe Coolblue of Mendix. We hebben in deze regio veel te weinig start- en scale-ups en daardoor lopen we achter in die ontwikkelingen. We ondersteunen bedrijven met innovatie vouchers, en doen aan matchmaking door startups met een nieuw product te koppelen aan klanten. Samen met bijvoorbeeld Rotterdam Partners en InnovationQuarter trachten we deze bedrijven ook nog eens internationaal te maken. Dat levert investeringen en werkgelegenheid op.'
Net zoals in de rest van Nederland vormt het bestaande midden- en kleinbedrijf (mkb) de hoeksteen van de Rotterdamse economie. ‘Je hebt niet alleen bedrijven die vooroplopen in al deze ontwikkelingen. Je hebt ook het grote peloton van het reguliere mkb’, gaat Tans verder. ‘Daar hebben we MBK010next voor. Dit programma richt zich op het ondersteunen van ondernemers die misschien weten dat ze iets moeten met digitalisering en circulariteit, maar nog niet precies weten wat. Daar organiseren webinars voor en geven we digi-vouchers uit, zodat ze daarvoor externe steun voor kunnen inhuren.’
Innovatief klimaat zorgt voor nieuw ondernemerschap
Op de vraag of dit wel een taak van de overheid is, reageert Tans door te zeggen dat ondernemers uiteraard zelf verantwoordelijk zijn. ‘Maar we willen in Rotterdam een innovatief klimaat creëren waarin het gewoon wordt elkaar te ontmoeten. In die nieuwe economie doet je het namelijk niet meer alleen. Je werkt samen en leert van elkaar. Wij creëren dus geen business maar maken het mogelijk dat ontmoetingen ontstaan. Wij zijn een soort oliemannetjes, creëren samenwerkingen en daar waar zaken niet vanzelf gaan, komen we met gezamenlijke oplossingen. Als mijn dromen uitkomen dan heb je over 10 tot 20 jaar een goed florerende stad met een functionerend innovatief ecosysteem. De stad is dan flink vergroend en daardoor is de aantrekkelijkheid nog groter geworden. Voor de Rotterdammers is er voldoende werk in de stad Rotterdam. Dat je niet naar het Westland of Amsterdam hoeft, dat je gewoon in je stad kan werken en wonen. Misschien komt uit dat innovatieve ecosysteem over 20 jaar de nieuwe shirtsponsor, dan wel eigenaar van Feyenoord. Het bedrijfje wordt nu opgericht en door dat functionerende ecosysteem is het over twee decennia groot en komt het geld zo weer terug in de stad.’
Behoefte aan kantoren om te ontmoeten
In dit gedeelte van het interview trekt Tans de vastgoedwereld erin. In die nieuwe economie is er een andere kantorenmarkt nodig en zullen verhuurders en vastgoedeigenaren daar oog voor moeten krijgen. De Rotterdamse topambtenaar belicht het facet ontmoetingen: ‘In die traditionele kantoren met ieder zijn eigen kantoor zijn er weinig ontmoetingen. Om die reden hebben we het Cambridge Innovation Center (CIC) uit Boston naar het Groot Handelsgebouw gehaald. Het is succesvol, omdat het kleine vernieuwende bedrijven in aanraking brengt met investeerders en grote bedrijven. CIC stimuleert samenwerking en transparantie. Tot een paar jaar geleden werd er weinig georganiseerd, en nu is er elke donderdagavond het Venture Café Rotterdam in het CIC. Hier komen gemiddeld driehonderd mensen bij elkaar om te praten over bepaalde thema’s. Maar het concept van BlueCity aan de Maasboulevard is ook een belangrijk ontmoetingspunt voor ondernemers die bezig zijn met circulariteit. We missen economische groei doordat er te weinig samenwerking is in de regio.’
De werkplek in dat Rotterdam van over-over-morgen is niet meer dat statische kantoor van voor corona. Nu al zie je naast CIC en BlueCity werkconcepten als 42workspace, Erasmus Centre for Entrepreneurship, Het Industriegebouw en LaatBloeien zich ontwikkelen: plekken om te werken en te ontmoeten.
Tans weet niet of er heel veel leegstand zal gaan ontstaan. Hij spreekt over een ander gebruik door kennis van buiten naar binnen te halen. ‘Stel je kantoorlocatie open voor anderen om daar te kunnen werken, zodat je kennis naar binnen haalt. Studenten kunnen daar studeren. Waarom moeten die naar de bieb toe als zij aan het Weena bij Coolblue, Shell, NN of Unilever kunnen werken? Die bedrijven kunnen dan gelijk talenten spotten en nieuwe ideeën opdoen.’
Flexibele vastgoedondernemer belangrijk voor nieuwe ondernemerschap
Hoe moet die vastgoedwereld daarop inspelen? Op de vraag heeft Tans een klip en klaar antwoord. Zoek die nieuwe raspaardjes in de hoek van de tech, sociaal ondernemerschap en circulariteit en blijf bij ze. ‘Creëer en investeer in ruimte voor dat nieuwe ondernemerschap, daar zit de toekomstige werkgelegenheid. Investeer in Rotterdam! Er is niks makkelijker dan je vierkante meters aan de hoogste bieder aan te bieden. Kijk juist ook naar de bedrijven die groeipotentie hebben, want die gaan jou ook helpen. Zorg dat die ruimte ervoor is. Het betekent dat je als vastgoedeigenaar, verhuurder flexibel moet zijn. Zeker voor die scale- en startups: het ene moment hebben ze twintig man nodig, dan weer zestig man en soms maar tien mensen. Het fluctueert enorm. Naast die flexibiliteit is het creëren van ontmoetingen en niet alleen van collega’s onderling belangrijk. Het zijn voorwaarden voor groei, niet alleen van die vastgoedeigenaar maar ook van die ondernemer.’
Op 20 mei organiseert de gemeente Rotterdam samen met Vastgoedmarkt en De Architect onder de noemer ‘Rotterdam zet door en…’ haar vermaarde tweejaarlijke transformatiecongres. Dit keer digitaal en inschrijven kan hier.
